Instytut Książki

Redakcja miesięcznika „Nowe Książki”, którego wydawcą jest Instytut Książki, wręczyła dziś swoją doroczną nagrodę Książka Roku. Jej laureatką za rok 2021 została Urszula Zajączkowska za tom wierszy Piach (Wrocław, „Warstwy”). W uroczystości wzięli udział m.in. dyrektor IK, Dariusz Jaworski, a także redaktor naczelny „Nowych Książek”, Grzegorz Filip.

Dyrektor Instytutu Książki podkreślił oryginalność dzieła Zajączkowskiej:

Tworzy Pani literaturę, którą można by określić bardzo nadużywanym epitetem »wyjątkowa«, w Pani tekstach bowiem subtelne poczucie humoru, zdolność dziwienia się światem i tym, co na jego marginesie, a także szlachetna klarowność stykają się z precyzją i wyjątkowością botanicznej obserwacji, co sprawia, że obcujemy z prawdziwie oryginalnym dziełem.

Wiersze laureatki przeczytał Andrzej Ferenc, po nim zaś laudację wygłosiła prof. Anna Nasiłowska z Instytutu Badań Literackich PAN. Prof. Nasiłowska stwierdziła m.in.:

Urszula Zajączkowska w swojej poezji nie wytacza zarzutów nauce. Nie trzeba dowodzić, że jako doktor habilitowana, specjalistka od botaniki, nie czuje się w niej ani obco, ani w zagrożeniu. Wpisała naukowość w swoją wyobraźnię na tyle, na ile to możliwe. Bariera nie polega na poczuciu »obcości«, tylko raczej na różnicy języka. Poezja nie znosi abstrakcyjnych formuł, ale poprzez swój język podmiotowego przeżycia może stanowić próbę dla różnych koncepcji. (…) Urszula Zajączkowska poetycko opisuje materialność, cielesność bycia.

Odbierając nagrodę z rąk redaktora naczelnego Grzegorza Filipa, Urszula Zajączkowska powiedziała:

Dowiedziałam się o nagrodzie, kiedy już powoli zaczynałam zapominać o tej książce. Bardzo dziękuję, że postawiliście Państwo na ten gatunek literacki, któremu jest najtrudniej. (…) Poezja może być remedium na wiele cierpień ducha.

Urszula Zajączkowska (ur. 1978) to botaniczka, poetka, artystka video. Pracuje jako profesor w Samodzielnym Zakładzie Botaniki Leśnej SGGW. Jest autorką filmu Metamorphosis of Plants (2016) powstałego z inspiracji dziełem J.W. Gotehego pod tym samym tytułem. Obraz ten wygrał międzynarodowy festiwal SCINEMA International Science Film Festival w kategorii najlepszy film eksperymentalny/animacja. Jej debiut poetycki Atomy był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2015) oraz zdobył wyróżnienie XI Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego „Złoty Środek Poezji” (2015) na najlepszy debiutancki tom poetycki roku. W 2017 otrzymała Nagrodę Kościelskich za tom minimum. W 2019 wydała książkę eseistyczną Patyki, badyle (Nagroda Literacka Gdynia, Nagroda Złotej Róży „Nowych Książek” i Festiwalu Nauki). Z końcem 2020 ukazała się jej trzecia książka poetycka piach. We wrześniu 2021 w Wołominie odbyła się pierwsza edycja Festiwalu Literackiego Znaczenia, którego jest kuratorką i jedną z pomysłodawczyń.

Urszula Zajączkowska była także promowana przez Instytut Książki w ramach kampanii New Books from Poland 2020 (klip o jej książce Patyki i badyle można obejrzeć tutaj).

***

Nagroda miesięcznika „Nowe Książki” przyznawana jest corocznie książkom reprezentującym wybitne wartości humanistyczne. Jej dotychczasowymi laureatami byli m.in. Tadeusz Różewicz, Jerzy Jedlicki, Ryszard Kapuściński, Barbara Skarga, Urszula Kozioł, Kazimierz Orłoś, Maria Poprzęcka, a w ubiegłym roku Jan Tomkowski. Nagroda wynosi 10 tys. zł, a jej fundatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.